کوکی cookie چیست

کوکی مرورگر از جمله مواردی است که اکثر افراد آن را دیده‌اند یا درباره آن شنیده‌اند، ولی اکثر آنها از اهمیت کوکی و اینکه چرا تمامی مرورگرها از آن پشتیبانی می‌کنند، اطلاعی ندارند. چرا همه سایت‌ها کوکی اختصاصی خود را روی دستگاه کاربران ذخیره می‌کنند؟

کوکی هر چند که از نظر لغوی و همچنین در دنیای واقعی به شیرینی‌های خوشمزه گفته می‌شود، ولی در دنیای مجازی و اینترنت، دارای تعریف متفاوتی است. کوکی مرورگر، بسته‌ای از اطلاعات به حساب می‌آید که در یک فایل متنی، توسط وبسایت ها روی کامپیوتر کاربران ذخیره می‌شود تا از طریق آن کاربران شناسایی شوند و بدون نیاز به ورود و وارد کردن اطلاعات کاربری در سایت لاگین باقی بمانند. البته کوکی‌ها کاربردهای مختلفی دارند و دارای مزایای مختلفی هستند.

در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا پاسخ سؤال کوکی مرورگر دقیقا چیست را پیدا کرده و با مزایا و کاربردهای آن آشنا شوید.

کوکی cookie چیست؟

کوکی‌ها فایل‌های متنی با داده‌های کوچکی مثل نام کاربری و رمز عبور هستند که برای شناسایی سریع تری دستگاه در زمان استفاده از شبکه مورد استفاده قرار می‌گیرند. کوکی‌های ویژه‌ای که با نام کوکی‌های HTTP نیز شناخته می‌شوند، برای شناسایی کاربران خاص و بهبود تجربه مرور وب کاربران، مورد استفاده قرار می‌گیرند. داده‌های ذخیره شده در کوکی، بعد از اتصال شما به شبکه ایجاد می‌شوند. تمامی این داده‌ها با یک شناسه منحصر به فرد برای رایانه یا تلفن همراه شما برچسب گذاری شده‌اند. وقتی که کوکی بین رایانه و سرور شبکه مبادله شود، سرور شناسه را دریافت می‌کند و می‌داند که باید چه اطلاعاتی را به صورت ویژه به شما ارائه دهد.

وقتی وارد یک سایت می‌شوید، یک درخواست به مرورگر شما ارسال می‌شود تا فایل کوکی در سیستم ذخیره شود و از آن پس اطلاعات مورد نیاز سایت برای شناسایی کاربران و ارائه خدمات به صورت اختصاصی شروع شود. به عنوان مثال اگر به یک فروشگاه اینترنتی مراجعه کنید، حتی بدون اینکه اطلاعات مورد نیاز برای ثبت نام را وارد کنید، می‌توانید سبد خرید خود را پر کنید. حتی اگر صفحه را ببندید و مجدد آن را باز کنید، می‌توانید لیست اقلامی را که به سبد خرید خود اضافه کرده بودید، مشاهده کنید. این کار با کمک کوکی از طریق مرورگر انجام می‌شود.

در حقیقت، در مراجعه بعدی شما به سایت، ابتدا سایت درخواستی به سمت مرورگر شما می‌فرستد تا فایل کوکی ذخیره شده روی حافظه دستگاه شما را بازخوانی کرده و اگر وجود نداشت، آن را ایجاد کنید.

دلیل اصلی وجود کوکی این است که هر درخواستی در پروتکل HTTP از درخواست بعدی مستقل است و سرورها نمی‌توانند درخواست‌های متعدد کاربران را دسته بندی کنند. با ذخیره سازی فایل کوچکی از اطلاعات مرتبط به کاربر، این مسئله حل شده و درخواست‌های کاربران از یکدیگر جدا می‌شوند.

اجزای هر کوکی شامل موارد زیر می‌شوند:

1. نام
2. محتوا
3. زمان انقضا
4. مسیر
5. نوع ارسال
6. نحوه دسترسی

همچنین بخوانید : کدام مرورگر محبوب تر است؟

آشنایی با انواع کوکی‌ها

معمولا همه کوکی‌ها به یک شکل کار می‌کنند؛ ولی کاربردهای آنها متفاوت است. برخی از کوکی‌ها برای بارگیری صحیح وبسایت ضروری و مهم هستند و برخی دیگر نیز برای اهداف بازاریابی مورد استفاده قرار می‌گیرند. کسب اطلاعات از انواع کوکی‌ها به شما کمک می‌کند تا در صورت بازدید از وب سایت، انتخاب کنید که می‌خواهید کدام نوع کوکی را مجاز کنید. در ادامه برخی از مهمترین انواع کوکی در مرورگر را به شما معرفی می‌کنیم:

کوکی‌های جادویی (Magic cookies)

کوکی‌های جادویی در واقع یک اصطلاح قدیمی است و شامل بسته‌های اطلاعاتی می‌شود که بدون ایجاد تغییراتی در داده، ارسال و دریافت می‌شوند. به زبان ساده، کوکی‌های مجیک، توکن های داده‌هایی هستند که به سرورها و مرورگرهای وب اجازه برقراری ارتباط را می‌دهند. این کوکی ابتدا توسط برنامه نویسان یونیکس برای احراز هویت و ردیابی کاربران در یک سیستم مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 

کوکی‌های HTTP

کوکی‌های پروتکل HTTP یا کوکی‌های اینترنتی، به صورت خاص برای مرورگرهای وب طراحی و ساخته شده‌اند تا بتوانند اطلاعات مربوط به session (مدت زمان که کاربران داخل سایت می‌گذارنند) هر کدام از کاربران را شخصی سازی کرده و ذخیره کند. کوکی اینترنتی برای شناسایی شما در زمان بازدید از یک سایت جدید ایجاد می‌شود. وب سرور که داده‌های سایت را ذخیره سازی می‌کند، بخشی از اطلاعات شما را به صورت کوکی به مرورگر ارسال می‌کند.

مرورگر داده‌ها را به صورت محلی ذخیره سازی می‌کند تا در صورت بازگشت به سایت در آینده، این داده‌ها فراخوانده شوند. همچنین، برخی از کوکی‌ها HTTP-only هستند که دارای امنیت بیشتری هستند. مرورگر از خوانده شدن این نوع کوکی‌ها توسط javascript جلوگیری می‌کند. بنابراین، دسترسی هکرها از طریق حملاتی مثل XSS قطع می‌شود.

 

کوکی‌های سشن (Session cookies)

کوکی‌های سشن فقط در زمان پیمایش در یک وبسایت مورد استفاده قرار می‌گیرند. این نوع از کوکی‌ها در RAM ذخیره شده و روی هارد دیسک نوشته نمی‌شوند. پس از پایان یافتن سشن، این کوکی‌ها به صورت خودکار از بین میروند. امکان اضافه کرده کالا به سبد خرید و پس از آن، پیگیری سبد خرید از صفحات مختلف سایت از جمله متداول‌ترین کاربردهای کوکی‌های سشن به حساب می‌آیند.

 

کوکی‌های پایا (Persistent cookies)

کوکی‌های پایا اکثرا برای ردیابی و جمع آوری اطلاعات در خصوص شما مورد استفاده قرار می‌گیرند. با اینکه این کوکی‌ها دارای تاریخ انقضا هستند و پس از رسیدن به این تاریخ، به صورت خودکار پاک می‌شوند، ولی به صورت نامحدود در دستگاه شما باقی می‌مانند. کوکی‌های پایا با دو هدف کلی مورد استفاده قرار می‌گیرند که عبارت‌اند از:

1. احراز هویت: کوکی‌های پایا، ورود کاربران را به سیستم ردیابی می‌کند و در با ورود آنها، اطلاعات کاربران را مورد بررسی قرار می‌دهد. کوکی‌های پایا رمز عبور کاربران به سایت را ذخیره می‌کنند تا با هر بار ورود آنها دیگر نیازی به وارد کردن اطلاعات نباشد.
2. ردیابی: کوکی‌های پایا بازدیدهای مختلف از سایت را در طول زمان پیگیری کرده تا با جمع آوری اطلاعات، از علایق و ترجیحات کاربران مطلع شوند. در صورت جستجو در یک سایت فروشگاهی، محصولاتی با توجه به جستجوهای قبلی شما برایتان نمایش داده می‌شوند!

کوکی‌های پایا در سیستم شما باقی می‌مانند و پس از بستن مرورگر، پاک نمی‌شوند. این کوکی‌ها دارای قابلیت بروز شدن توسط وب سایت سازنده هستند. همچنین، وبسایت سازنده اجازه دسترسی مستقیم به این کوکی‌ها را دارد. بیشتر کوکی‌های حال حاضر از نوع پایا هستند.

کاربران می‌توانند با ست کردن کوکی‌های مورد نظر خود روی سرور، اطلاعات مشخصی را ذخیره سازی کنند.

 

کوکی‌های موقت (Temporary cookies)

کوکی‌های موقت، با خروج از وبسایت مورد نظر پاکسازی می‌شوند. کوکی‌هایی که Session را در خود نگهداری می‌کنند، از این نوع به حساب می‌آیند. یکی دیگر از انواع کوکی‌های موقت، به صورت زمان دار هستند که پس از رسیدن به تاریخ انقضا، منقضی می‌شوند. البته این کوکی‌ها پاکسازی نمی‌شوند، ولی در صورت بازدید مجدد از وبسایت ممکن است بروزرسانی شده و دوباره مورد استفاده قرار بگیرند!

 

کوکی‌های شخص اول (First Party cookies)

کوکی‌های شخص اول (First-Party Cookies) کوکی‌هایی هستند که توسط وب‌سایتی که در حال بازدید از آن هستید، مستقیماً روی مرورگر شما قرار می‌گیرند. این وب‌سایت مالک دامنه‌ای است که کوکی را تنظیم می‌کند و از اطلاعات جمع‌آوری‌شده توسط این کوکی‌ها برای بهبود تجربه کاربری شما بر روی همان وب‌سایت استفاده می‌کند.

برای مثال، اگر از یک فروشگاه آنلاین خرید می‌کنید، کوکی‌های شخص اول می‌توانند سبد خرید شما را ذخیره کنند، ترجیحات شما را به خاطر بسپارند (مثل زبان یا ارز ترجیحی) و یا فعالیت‌های شما را برای شخصی‌سازی تبلیغات مرتبط در همان سایت پیگیری کنند.

این کوکی‌ها به طور کلی امن‌تر از کوکی‌های شخص ثالث هستند، زیرا فقط توسط وب‌سایتی که شما با آن تعامل دارید کنترل می‌شوند و اطلاعات کمتری را در مورد فعالیت‌های شما در سایر وب‌سایت‌ها جمع‌آوری می‌کنند.

 

کوکی‌های شخص ثالث (Third Party cookies)

کوکی‌های شخص ثالث (Third-Party Cookies) در دنیای وب، مانند ردپاهایی هستند که در حین گشت‌وگذار آنلاین از خود به جا می‌گذارید، اما برخلاف کوکی‌های شخص اول که توسط خود وب‌سایتی که بازدید می‌کنید تنظیم می‌شوند، این ردپاها توسط یک وب‌سایت متفاوت، غالباً یک سرویس تبلیغاتی یا تحلیلی، ایجاد می‌شوند.

تصور کنید در حال خواندن یک مقاله در یک وبلاگ هستید؛ در این بین، ممکن است کدهای جاگذاری‌شده از یک شرکت تبلیغاتی، کوکی‌ای را در مرورگر شما قرار دهد. این کوکی، اطلاعاتی راجع به فعالیت شما در آن وبلاگ (و شاید در دیگر وب‌سایت‌هایی که از همان شرکت تبلیغاتی استفاده می‌کنند) جمع‌آوری می‌کند.

این اطلاعات می‌توانند شامل صفحاتی که بازدید کرده‌اید، مدت زمان حضور شما در هر صفحه، و حتی کلیک‌های شما بر روی تبلیغات باشند. این اطلاعات برای شرکت تبلیغاتی ارزشمند است، زیرا به آن‌ها اجازه می‌دهد تا تبلیغات هدفمند تری را به شما نمایش دهند. از دیدگاه سئو، کوکی‌های شخص ثالث می‌توانند به تحلیل رفتار کاربران و درک بهتر ترجیحات آن‌ها کمک کنند. این اطلاعات می‌تواند برای بهبود کمپین‌های تبلیغاتی و شخصی‌سازی محتوای وب‌سایت مورد استفاده قرار گیرد.

اهمیت و کاربرد کوکی‌ها در مرورگر

حتما تا این جای مطلب متوجه شده‌اید که، کوکی‌ها، قطعات کوچک داده‌ای هستند که توسط وب‌سایت‌ها در مرورگر شما ذخیره می‌شوند و نقشی اساسی در عملکرد و شخصی‌سازی تجربه آنلاین شما ایفا می‌کنند. آن‌ها به عنوان حافظه کوتاه‌مدت وب‌سایت عمل می‌کنند و به وب‌سایت‌ها اجازه می‌دهند تا اطلاعاتی راجع به بازدیدکنندگان خود را به خاطر بسپارند و از بازدید بعدی آن‌ها استفاده کنند. در ادامه به بررسی کاربردها و اهمیت کوکی‌ها در مرورگر می‌پردازیم:

• شخصی‌سازی تجربه کاربری: یکی از اصلی‌ترین کاربردهای کوکی، شخصی سازی تجربه کاربری است. با ذخیره اطلاعاتی مانند زبان ترجیحی، مکان جغرافیایی، و تنظیمات شخصی، کوکی‌ها به وب‌سایت‌ها اجازه می‌دهند تا محتوای شخصی‌سازی‌شده‌ای را به هر کاربر ارائه دهند.
• بهبود عملکرد سایت: کوکی‌ها به وب‌سایت‌ها کمک می‌کنند تا عملکرد خود را بهبود بخشند. این کوکی‌ها اطلاعاتی مثل، نحوه استفاده کاربران از سایت، صفحات بازدید شده، زمان صرف شده در هر صفحه، مسیر حرکت کاربران و… را ذخیره می‌کنند. وب مستر ها می‌توانند با استفاده از این اطلاعات، ساختار سایت خود را بهبود ببخشند و تجربه کاربری را نیز بهینه کنند.
• تسهیل فرآیند ورود به سیستم: کوکی‌ها به وب‌سایت‌ها اجازه می‌دهند تا اطلاعات ورود به سیستم کاربران را به خاطر بسپارند. این موضوع باعث صرفه‌جویی در زمان و همچنین راحتی کاربران سایت شما می‌شود.

با اینکه استفاده از کوکی‌ها بیشتر برای کاربران منفعت دارد، ولی توسعه دهندگان سایت‌ها نیز می‌توانند از مزایای کوکی‌ها بهره مند شوند! کوکی‌ها به صورت محل در دستگاه شما ذخیره می‌شوند تا فضای ذخیره سازی سرورهای وبسایت آزاد شود. بنابراین در هزینه‌های نگهداری و ذخیره سازی سرور نیز تا حد زیادی صرفه جویی می‌شود.

نحوه ایجاد کوکی در مرورگر

فعال بودن یا نبودن کوکی‌ها کاملا اختیاری است. شما میتوانید تعداد کوکی‌هایی که در دستگاه شما فعال هستند را به راحتی محدود کرده یا حتی حذف کنید. اگر کوکی را مجاز کنید، وبسایت گردی شما راحت‌تر می‌شود؛ ولی برای برخی از کاربران، امنیت کوکی‌ها مهمتر از تجربه کاربری بهتر است. برای فعالسازی کوکی‌ها، باید طبق مراحل زیر عمل کنید:

1. بخش کوکی را پیدا کنید
2. روی باکس‌هایی که به ذخیره کوکی مربوط می‌شود کلیک کنید.
3. اگر قصد ندارید کوکی‌ها را فعال کنید، باکس‌ها را uncheck کنید.

 

سخن پایانی

در این مطلب سعی کردیم تا شما را با کوکی و انواع آن آشنا کنیم. کوکی‌ها مزایا و کاربردهای متنوعی می‌توانند برای هم کاربران و هم وب مس‌تر ها به همراه داشته باشند. کوکی‌ها ابزارهای مهم و حیاتی هستند که به سایت‌ها کمک می‌کنند تا تجربه کاربری بهتری را ارائه دهند. با این وجود، استفاده از کوکی‌ها باید با دقت و توجه به مسائل امنیتی و حفظ حریم خصوص انجام شود!

 

سوالات متداول

کوکی چیست؟

کوکی یک فایل کوچک متنی است که توسط وب‌سایت‌ها در رایانه یا دستگاه تلفن همراه شما ذخیره می‌شود. این فایل‌ها به وب‌سایت‌ها کمک می‌کنند تا شما را به خاطر بسپارند و تجربه مرور شما را شخصی‌سازی کنند.

 

کوکی‌ها چطور کار می‌کنند؟

هنگامی که شما از یک وب‌سایت بازدید می‌کنید، سرور وب‌سایت یک کوکی را به مرورگر شما می‌فرستد. مرورگر شما این کوکی را در یک پوشه خاص ذخیره می‌کند. هر بار که شما از همان وب‌سایت بازدید می‌کنید، مرورگر شما کوکی را به سرور وب‌سایت برمی‌گرداند.

 

تفاوت بین کوکی‌های HTTP و کوکی‌های HTML5 چیست؟

کوکی‌های HTTP توسط سرور وب تنظیم می‌شوند و در مرورگر ذخیره می‌شوند. کوکی‌های HTML5 توسط جاوا اسکریپت تنظیم می‌شوند و در مرورگر ذخیره می‌شوند.

 

کوکی‌های شخص اول و شخص ثالث چه تفاوتی دارند؟

کوکی‌های شخص اول توسط وب‌سایتی که شما بازدید می‌کنید تنظیم می‌شوند. کوکی‌های شخص ثالث توسط دامنه‌های دیگر تنظیم می‌شوند.